Narcisme

Narcisme roept vaak negatieve associaties en dat is terecht omdat de impact van een relatie met iemand met de persoonlijkheidsstoornis een enorme impact kan hebben. Als we denken aan narcisme denken we al snel aan egoïsme, manipulatie en een gebrek aan empathie. Narcisme en narcistische trekken zijn ook een uiting van emotionele onvolwassenheid. Op emotioneel gebied zijn er veel mensen die achtergebleven zijn in hun groei naar volwassenheid. We functioneren allemaal vanuit verdedigingsmechanismen die we in onze jeugd hebben ontwikkeld, maar voor iemand met narcisme is deze verdediging zo sterk opgebouwd dat er nauwelijks ruimte is voor authentieke verbindingen of zelfreflectie.

Narcisme kan gezien worden als een poging om kwetsbaarheid te maskeren, waarbij de persoon probeert een façade van zelfvertrouwen en controle te creëren om het gevoel van eigenwaarde te beschermen. Echter, deze façade komt met een zware prijs: het afsluiten van echte emotionele interacties. Het narcistische ego is zó gefocust op het beschermen van het zelfbeeld, dat er nauwelijks ruimte is voor de emotionele behoeften van anderen, wat leidt tot oppervlakkige en vaak destructieve relaties.

Toch moet narcisme altijd bekeken worden in de dynamiek van relaties en hoe beter je zelf in staat bent duidelijk te communiceren, je grenzen te behouden en te zien dat iemand emotionele manipulatie op jou toepast, des te onaantrekkelijker je wordt voor personen met narcistische controlerende trekken en ook die kan aanpassingen doen. Uiteindelijk doet iemand met een narcistische persoonlijkheidsstoornis dat wat hij heeft gemerkt dat werk, dus als de emotionele manipulatie technieken bij niemand meer zouden werken zou narcism er een stuk minder zijn. Echter zo emotioneel volwassen zijn we als samenleving niet en helaas kunnen sommigen heel goed een masker opzetten, waardoor je echt geen vermoeden hebt. 

Iemand met een narcistische persoonlijkheidsstoornis is in veel gevallen zó gefocust op anderen om de eigen zelfwaarde te bepalen, dat er een constante behoefte aan controle en bevestiging ontstaat. Het zoeken naar bewondering en erkenning wordt een manier om de leegte van binnenuit tijdelijk te vullen. Deze controlemechanismen kunnen variëren van subtiele manipulatie tot meer openlijke vormen van machtsmisbruik. Het is juist deze voortdurende afhankelijkheid van externe bronnen voor eigenwaarde die de paradox van narcisme blootlegt: hoe meer men controle probeert te houden, hoe verder men zich verwijdert van echte verbindingen en emotionele volwassenheid.

Wanneer je een relatie hebt gehad met een narcist, is het vaak zo dat je zelf ook emotioneel onvolwassen trekken had. Zie ook mijn boek over emotionele onvolwassenheid waarin veel emotioneel onvolwassen gedrag wordt uitgelegd. Uiteindelijk is het gedrag van iemand met een narcistische persoonlijkheid een uiterste in emotionele verdediging en in die zin maakt een relatie met een dergelijk iemand je duidelijk dat dat wat je deed je niet verder helpt en dat je andere keuzes zal moeten maken. In veel gevallen heeft de narcistische dynamiek je in staat gesteld om je eigen emoties te onderdrukken en het lijden te vermijden. Je hebt geleerd om je eigen gevoelens te maskeren, je grenzen te vervagen of je eigen behoeften op de tweede plaats te zetten, simpelweg omdat het te pijnlijk was om met de emotionele chaos om te gaan die de relatie met zich meebracht. De vraag blijft echter: Waarom bleef je in de emotionele chaos? Ook jouw verdedigingsmechanismen van bijvoorbeeld pleasen, teveel verantwoordelijkheid nemen etc zijn al vaak ouder dan de relatie. Kijk je niet naar je eigen verdedigingsmechanismen worden deze vaak onbewust meegenomen naar een volgende relatie en begint de herhaling. Je voelt je namelijk over het algemeen prettig bij wat je kent, niet bij wat nieuw is.

Het tegenovergestelde kan ook gebeuren: je kunt jezelf beginnen te gedragen op een manier die juist narcistisch is, door de verdediging en manipulatieve tactieken van de vorige relatie over te nemen. Dit is vaak een onbewuste reactie op de emotionele pijn en onmacht die tijdens de relatie met de narcist is ervaren. Je wilt dit nooit meer! Als slachtoffer ben je misschien gewend geraakt aan de controle en de machtsdynamiek, en in een nieuwe relatie kun je, onbewust, in de rol van de "ouder" gaan stappen, waarbij je de controle probeert over te nemen of anderen op dezelfde manier probeert te manipuleren om je eigen waarde te bevestigen.

Deze dynamiek tussen de "ouder" en de "kind" rol is vaak de kern van veel relationele patronen, zowel bij narcistische persoonlijkheidsstoornissen als in meer subtiele interpersoonlijke conflicten. In veel gevallen worden deze rollen geprojecteerd in relaties, waarbij de narcist zich als de "ouder" gedraagt, degene die controle heeft, en de ander zich als het "kind" voelt, afhankelijk van bevestiging en liefde. Wanneer je deze rollen internaliseert, kan het zijn dat je in een volgende relatie in dezelfde patronen terechtkomt, maar dan met een verschuiving van rol: als je eerst het slachtoffer was, kan je nu zelf gaan handelen vanuit de behoefte aan controle, erkenning en bewondering, in plaats van te leren omgaan met kwetsbaarheid en authenticiteit.

Het is belangrijk om deze dynamieken te herkennen, zodat je niet onbewust dezelfde schadelijke patronen in een nieuwe relatie meeneemt. Wanneer je deze rollen begrijpt, kun je actief werken aan het loslaten van de behoefte aan controle en het cultiveren van gezonde relaties gebaseerd op gelijkwaardigheid, wederzijds respect en emotionele volwassenheid. Alleen door bewust deze patronen te doorbreken, kun je echt groeien en echte emotionele intimiteit ervaren, zonder de destructieve erfenis van de narcistische dynamiek. Je zult merken dat al de toxische mensen uit je leven verdwijnen je zelf ook geen noodzaak hebt om toxisch te reageren. 

Dit gedeelte van de website zal net als de rest maandelijks uitgebreid zal worden zodat er uiteindelijk een grote database ontstaat. Hopelijk geeft dit inzichten  voor ex-partners van iemand met een narcistische persoonlijkheid maar ook inzichten voor als je zelf narcistische trekken  herkent en wilt aanpakken. Niemand is gedoemd tot een leven zonder verandering. Verandering is het leven. Gebruik het submenu aan de bovenkant om informatie te krijgen over verschillende aspecten en of deel je vragen in de Q en A. Afhankelijk van de vragen zal de informatie hier op de site snel of langzaam groeien.