Complexe PTSS

Complexe PTSS (Posttraumatische Stressstoornis) is een psychische aandoening die kan ontstaan na langdurige of herhaalde traumatische ervaringen. In tegenstelling tot de klassieke PTSS, die vaak wordt geassocieerd met één ingrijpende gebeurtenis, komt complexe PTSS voort uit langdurige blootstelling aan situaties waarin iemand zich machteloos, in gevaar of verlaten voelt.

Enkele kenmerken van CPTSS:

• Herbelevingen: Dit kunnen flashbacks zijn waarbij de persoon het trauma opnieuw ervaart. Deze herbelevingen kunnen gepaard gaan met intensieve angst, woede, of verdriet. Dit hoeft trouwens niet, het kan ook dat je helemaal geen herinneringen hebt. 
• Emotionele Ontremming: Het kan moeilijk zijn om emoties te reguleren. Dit leidt vaak tot plotselinge stemmingswisselingen, overmatige woede of verdriet, en een gevoel van hopeloosheid.
• Zelfbeeld en Identiteit: Mensen met complexe PTSS kunnen een negatief zelfbeeld ontwikkelen. Ze voelen zich vaak waardeloos, schuldig of in de war over wie ze werkelijk zijn. Het gevoel van ‘zelf’ kan fragmentarisch of verstoord zijn.
• Interpersoonlijke Problemen: Door de lange blootstelling aan trauma, kunnen mensen met complexe PTSS moeite hebben om gezonde relaties op te bouwen. Ze kunnen zich vaak geïsoleerd voelen of zich niet veilig voelen in de nabijheid van anderen. Vaak hebben ze ook een hechtingsstoornis.
• Dissociatie: Dit is een copingmechanisme waarbij iemand zich emotioneel of mentaal ‘afkoppelt’ van hun gevoelens of de werkelijkheid. Dit kan zich uiten in gevoelens van vervreemding of het gevoel van buiten zichzelf staan.
• Verhoogde Angst en Waakzaamheid: Mensen met complexe PTSS zijn vaak constant op hun hoede, bang dat er weer iets slechts zal gebeuren. Dit kan leiden tot overmatige waakzaamheid, snel schrikken of angstige gedachten.

De oorsprong van complexe PTSS ligt vaak in langdurige of herhaalde trauma’s. Dit kunnen ervaringen zijn zoals:

• Misbruik in de kindertijd: Seksueel, fysiek of emotioneel misbruik kan de fundamentele basis vormen voor complexe PTSS. De langdurige blootstelling aan een misbruikende of verwaarlozende omgeving kan diepe sporen nalaten.

• Geweld in relaties: Emotioneel, fysiek of psychologisch geweld binnen een langdurige relatie kan leiden tot complexe PTSS. Het gevoel van machteloosheid en de voortdurende angst voor herhaling van het trauma spelen hierbij een grote rol.

• Oorlog of conflict: Mensen die langdurig in een conflictgebied hebben geleefd of die herhaaldelijk geweld hebben meegemaakt, kunnen complexe PTSS ontwikkelen door de constante dreiging van gevaar en verlies.

Maar in tegenstelling tot wat veel mensen denken kun je dit ook ontwikkelen als de psychologische zorg of emotionele zorg volledig ontbreekt. Er is dan geen sprake van fysiek misbruik of verwaarlozing, maar meer een gebrek aan emotionele steun. liefde of een veilige stabiele omgeving waarin de persoon zich gezien en begrepen voelt. Er is uit-atunement, ik gebruik het engelse woord atunement wat afstemming betekend. De afstemming voor wat het kind nodig heeft klopt niet en helaas is het vaak zo dat de ouders dit ook niet kunnen geven omdat ze het zelf nooit hebben gehad. Zie hiervoor ook mijn boek. 

• Ouders of verzorgers niet emotioneel beschikbaar zijn of geen empathie tonen voor de gevoelens van hun kind.

• Er geen veilige ruimte is voor het kind om zijn of haar emoties te uiten.

• Het kind geen liefdevolle, ondersteunende relaties ervaart die essentieel zijn voor de gezonde ontwikkeling van zelfbeeld en emotioneel welzijn.

Emoties kleuren de ervaring en zonder emoties worden opgevoed kan vooral bij gevoelige kinderen voelen als een leegte die uiteindelijk kan leiden tot CPTSS. Ook dit resulteert dus in: 

• Emotionele onveiligheid: Wanneer iemand nooit heeft geleerd om emotioneel gesteund te worden of zichzelf als waardevol te zien, kan dat leiden tot chronische gevoelens van angst, depressie en wantrouwen, zelfs als er geen direct gevaar meer is.
• Verlies van een gezond zelfbeeld: Het niet gezien of gehoord worden, vooral in de vroege jaren, kan ertoe leiden dat iemand zichzelf als onbelangrijk of defect beschouwt. Dit negatieve zelfbeeld kan leiden tot gevoelens van schaamte en zelfkritiek die typerend zijn voor complexe PTSS.
• Vervreemdheid van anderen: De persoon kan zich sociaal geïsoleerd voelen, zelfs als ze zich fysiek veilig voelen. De ervaring van eenzaamheid en het onvermogen om gezonde, emotioneel afgestemde relaties aan te gaan, kan het gevoel van vervreemding versterken.
• Onvermogen om emoties te reguleren: Omdat de persoon nooit heeft geleerd hoe ze hun emoties op een gezonde manier kunnen uiten of verwerken, kan dit leiden tot extreme stemmingswisselingen, woede, verdriet, en zelfs dissociatie.

In het bovenstaande verhaal heb ik niet eens de rollen meegenomen waarin sommige kinderen door emotioneel onvolwassen ouder (EOV) worden geplaatst zoals de caretaker van de emoties van de ouder, de ideale zoon/dochter (onbewust emotioneel partner) van de ouder etc. 

Het lastige aan een EOV opvoeding is dat je alleen maar goede dingen herinnert en je dus juist niet beseft wat er niet was. Wat je niet kent mis je niet. Pas door latere ervaringen en bovenstaande problemen kom je erachter dat je wellicht toch dingen hebt gemist, waaronder een emotioneel innerlijk landschap. Gelukkig kan ik je uit eigen ervaring vertellen dat dit te leren is. Op deze website hoop ik dat jij hier ook handvaten vindt.